Pompy standardowo są umieszczane poziomem pompowanej cieczy, lub obok niej. W tych przypadkach przewód ssawny zawiera powietrze. Zasada działania pompy samozasysającej SP pozwala na ewakuację całego powietrza z przewodu ssawnego. Będzie to możliwe po przynajmniej częściowym zalaniu korpusu (przynajmniej do wysokości dolnej krawędzi portu ssawnego). Podciśnienie wytwarzane przez obracający się wirnik (2) zaciąga powietrze (1) do pompy gdzie zostaje ono zmieszane z cieczą aktualnie znajdującą się w korpusie pompy. Ta mieszanina powietrza z cieczą jest kierowana do komory wylotowej, gdzie następuje separacja powietrza i jego wydalenie przez króciec wyrzutowy (3) podczas gdy ciecz z uwagi na większy ciężar właściwy, przez powraca przez mały przelot zwrotny do komory ssawnej, gdzie jest ponownie użyta w procesie zasysania.

Gdy całe powietrze z przewodu ssawnego zostanie wyrzucone, ciecz jest pompowana na bieżąco, nawet jeśli posiada udział powietrza. Komora ssawna utrzymuje odpowiednią zawartość cieczy dla szybkiego ponownego samozasysania po czasowym przerwaniu dopływu. Zawór zwrotny na ssaniu, zabezpiecza przez cofaniem się cieczy skracając czas zasysania.